Tenin Gözleri Juhani Pallasmaa

AÇIKLAMA TENİN GÖZLERİ: MİMARLIK VE DUYULAR Mimarlık esin verir, bağlanma yaratır, yaşamı berkitir. Peki, o halde kâğıt üzerinde ya da bilgisayar ekranında iyi görünen eskizler “ten”e büründüklerinde nasıl oluyor da bu kadar düş kırıcı olabiliyor? Juhani Pallasmaa’ya göre sorun, mimarlık pratiği ve eğitimine nüfuz etmiş olan bugünün teknoloji eksenli tüketici kültüründe görsellik alanının başatlığından kaynaklanıyor. Dünya deneyimimiz beş duyunun bileşimiyle biçimlenir, oysa çağımızda mimarlık büyük ölçüde yalnızca bir duyu –görme– gözetilerek yapılıyor. Diğer duyu alanlarının bastırılması çevremizi yoksullaştırarak yalıtılmışlık ve yabancılaşma duygusu yaratıyor. Tenin Gözleri ilk kez 1996’da yayımlandı. Çok geçmeden bir mimarlık kuramı klasiğine dönüştü ve dünyanın pek çok yerinde mimarlık okullarında ders kitabı olarak okutuldu. Kitap temelde iki uzun makaleden oluşuyor. İlki, Batı kültüründeki görsel paradigmanın tarihte Greklerden bu yana nasıl geliştiğini ve dünya deneyimi ve mimarlığın doğası üzerinde ne gibi etkileri olduğunu konu alıyor. İkincisiyse, sahici mimarlık deneyiminde diğer duyuların rolünü inceleyerek, aidiyet ve bütünleşme duygusunu olanaklı kılan çokduyulu bir mimarlığın yolunu gösteriyor. Tenin Gözleri’nin ilk yayımlanışından bu yana, hem mimarlık felsefesi hem de mimarlık öğretimi alanında bedenin ve duyuların rolüne yönelik ilgi gitgide büyüdü. Bunun üzerine yazar, çığır açan kitabını 2005’te gözden geçirip savlarını pekiştirdi. Elinizdeki bu geliştirilmiş basım, mimarlara ve öğrencilere bütüncül bir mimarlık arayışında esin kaynağı olmayı ve genel okurun dünyayı algılama biçimini zenginleştirmeyi bugün de sürdürüyor. İÇİNDEKİLER Önsöz İnce Buz, Steven Holl 5 Giriş Dünyaya Dokunmak, Juhani Pallasmaa 9 1. Bölüm Görme ve Bilgi 17 Gözmerkezciliğin Eleştirmenleri 22 Narsistik Göz ve Nihilistik Göz 26 Görsel Mekâna Karşı Oral Mekân 29 Retinal Mimarlık ve Plastisitenin Kaybı 31 Görsel İmgeler Mimarlığı 36 Maddesellik ve Zaman 38 Alberti Penceresinin Reddi 42 Yeni Bir Görme ve Duyusal Denge 43 2. Bölüm Merkezdeki Beden 48 Çokduyulu Deneyim 50 Gölgenin Önemi 56 Akustik Samimiyet 60 Sessizlik, Zaman ve Yalnızlık 62 Koku Mekânları 65 Dokunmanın Şekli 68 Taşın Tadı 71 Kas ve Kemik İmgeleri 73 Eylem İmgeleri 75 Bedensel Özdeşleşme 78 Bedenin Mimesisi 80 Bellek ve İmgelem Mekânları 81 Bir Duyular Mimarlığı 84 Mimarlığın Görevi 86